فهرست مطالب

آموزه‌های تربیتی در مثنوی و تطبیق آن با روانشناسی نوین و معاصر ۱

چکیده ۱

پیشگفتار ۲

مقدمه همراه با شرح زندگانی مولانا و معرفی آثار ۵

مقدمه ۶

زندگینامه مولانا ۸

۱٫ آغاز عمر، اسم و القاب (۱) ۸

۲٫ بهاء ولد، مولانا و مهاجرت ۹

۳٫ روزگار تربیت و ارشاد ۹

۴٫ دوره انقلاب و آشفتگی ۱۰

پایان زندگانی ۱۲

صورت و سیرت مولانا ۱۳

آثار مولانا ۱۴

۱٫ غزلیّات: ۱۴

۲٫ مثنوی: ۱۴

۳٫ رباعیات مولانا: ۱۵

آثار منثور مولانا: ۱۶

۱٫ فیه ما فیه: ۱۶

بخش اول علیم و تربیت در اسلام، قرآن، احادیث ۱۷

فصل اول ۱۸

فصل اول جهان‌بینی حاکم بر مثنوی ۳۵

فصل دوم نظر مولانا در مورد انسان ۳۹

۳٫ قدرت و توانمندی‌های انسان درمثنوی ۴۷

۴٫ وجوه انسان در مثنوی ۴۹

۵٫ خلقت انسان در مثنوی ۵۰

۶٫ نقش انسان در مثنوی ۵۲

۷٫ حقیقت وجود آدمی از دید مولانا در مثنوی ۵۳

۸٫ نقش انسان نادان در گمراهی‌ها از دیدگاه مولانا ۵۴

۹٫ نقش عشق و سعادت و عقل در انسان از دیدگاه مولانا ۵۸

فصل سوم انسان کامل از دیدگاه مولوی ۵۹

ارزیابی انسان کامل از خود از دیدگاه مولانا ۶۴

راه و روشهای نیل به کمال ۶۵

فصل چهارم تهذیب اخلاق در مثنوی ۷۳

۲٫ وجود کمال و نقصان در نفس انسان از دیدگاه مولانا ۷۶

۱٫ راستی و راست گفتاری؛ ۸۱

در فضیلت خاموشی ۸۱

(۲۶۰۲/۴) ۸۲

در فضیلت سخاوت ۸۲

در باب فرضیه زکات و دستگیری از نیازمندان ۸۳

جایگاه و مورد انفاق و امساک ۸۳

در باب عفت ۸۳

محبت و نیکویی در حق دوستان ۸۴

مشورت با عاقلان ۸۵

دوری از همنشینی با احمقان ۸۵

هرچه می‌کنی برای خدا انجام بده ۸۶

بدبین مباش و به نیکی‌ها بنگر و از تلاش فرو مگذار ۸۷

کینه‌توزی مکن ۸۷

پیرو راستا باش ۸۸

از پاکان بد مگو و دل به پاکان بسپار ۸۸

نعمت‌های خدا را شکرگزار باش ۸۹

۵٫ نمونه‌هایی از اخلاق بد و منفی در مثنوی ۹۰

۱٫ نفاق: ۹۰

۲٫ یاس و ناامیدی ۹۱

۴٫ شهرت و نام و نشان ۹۲

۵٫ حسد ۹۲

۶٫ مکر و فریب ۹۳

۷٫ تقلید ۹۳

۸٫ پیروی از هوی و هوس ۹۴

۹٫  همنشینی با نادرستان ۹۴

۱۰٫ ظلم و ستم ۹۴

۱۱٫ مدح و تملّق و چاپلوسی ۹۵

۱۳٫ ظاهرنگری ۹۵

۱۴٫ غیبت ۹۶

۱۵٫ تکبّر و فخرفروشی ۹۶

۱۶٫ غفلت ۹۶

۱۸٫ (فرق) مقایسه تحصیل با تهذیب اخلاق ۹۸

فصل پنجم تدبیر منزل ۱۰۱

وظایف انسان در خانواده ۱۰۱

۲٫ وفاداری به همسر، تلاش برای رفاه خانواده ۱۰۳

حیاتی ناگوار از مرگ و وصلتای زهرتر از زهر فراق ۱۰۶

همراه با جمع ۱۰۹

اشعار مربوط به همراهی جمع ۱۱۰

خیانت نکردن به همسر و راستگویی در زندگی ۱۱۳

۶٫ مهمان‌نوازی و مهمان را عزیز داشتن و بدگویی نکردن ۱۱۴

فصل ششم سیاست مدن ۱۱۵

۱٫ مقدمه ۱۱۵

پیرچنگی (کمک به ضعفا و تهیدستان) ۱۱۷

۳٫ رفع اختلاف و برقراری صلح و آشتی ۱۲۲

۴٫ از بین بردن نزاع، مخالفت و عداوت از میان انصار به برکات رسول(ص) ۱۲۳

مقدمه ۱۲۳

تفسیر ابیات ۱۲۴

۴٫ احسان در حق دوستان ۱۲۶

منابع ۱۲۷

چکیده

این رساله، با عنوان «آموزه‌های تربیتی در مثنوی و تطبیق آن با روانشناسی نوین و معاصر» در یک مقدمه و چهار بخش تنظیم شده است. مقدمه مشتمل است بر اشاره‌ای به جایگاه رفیع مثنوی در میان آثار ادب فارسی و عظمت اندیشه‌های ژرف مولانا جلال الدین محمد مشهور به مولوی. همچنین شرح مختصر زندگینامه به آن بزرگ از آغاز حیات تا واپسین دم حیات.

بخش اول اختصاص دارد به بررسی تعلیم و تربیت از دیدگاه قرآن و احادیث و روایاتی که از ائمه معصومین علیهماالسلام نقل شده است. در بخش دوم به جهان‌بینی مولانا، انسان از دیدگاه مولانا، تهذیب اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مُدُن در مثنوی اشاره دارد و ابیاتی چند در باب هر موضوع به عنوان شاهد مثال از مثنوی معنوی آورده شده است. بخش سوم به بررسی نظرات و آراء روان‌شناسان بزرگ معاصر در زمینه تربیت و رشد و به کمال رسیدن و شکوفا شدن انسان‌ها، اختصاص داده شده است. در ابن بخش نظرات شش تن از برجسته‌ترین روانشناسان را که در حوزه رشد شخصیت و کمال یا با او هر کدام الگویی خاص را ارائه داده‌اند و به روانشناسان کمال گرا شهرت دارند، مورد بررسی فرار داده‌ایم. در بخش چهارم تلاش گردیده است تا نظرات تربیتی مولانا در مورد به کمال رسیدن انسان با سه مکتب بزرگ روان‌شناسی نوین و معاصر تطبیق داده شود. این سه مکتب بزرگ عبارتند از مکتب روانکاوی، مکتب رفتارگرایی و مکتب انسان‌گرایی باشد که بیان نکات تربیتی در مثنوی به عنوان یک راه ارتباطی با منبع وحی، راهنمایی ما در فهم مطالب مربوط به انسان باشد، چرا که مولانا با اقتباس از قرآن کریم و فهم آیات وحی به خلق مثنوی پرداخته است. تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.